Kule vinç, inşaat sektöründe kullanılan önemli iş makinaları arasında yer alır.

Şantiyelerde sabit ya da hareketli haliyle bina üretiminde gerekli yüklerin düşey ve yatay eksende taşınmasını sağlar.

Kule vinç, inşaat sektöründe kullanılan önemli iş makinaları arasında yer alır. Şantiyelerde sabit ya da hareketli haliyle bina üretiminde gerekli yüklerin düşey ve yatay eksende taşınmasını sağlar. Gövdenin kuleye benzeyen formu ve üzerinde uzanan köprü benzeri platform yüksek gökdelenlerin ve köprülerin yapılmasında aktif rol oynar. Daha alçak binalara iskele tarzı platformlar gerekli malzemelerin en yüksek noktaya kadar çıkarılmasına yardımcı olurken gökdelen tarzı yüksek ve farklı formlarda yapılan inşaatlarda kule vinç kullanımı hem pratik, hem de zamandan tasarrufu sağlayarak yapıları hedeflenen tarihte bitirmeye yardımcı olur. Makinanın ağırlık taşıyan bölümü BOM olarak adlandırılır. Bu bölümde dengede durmasını sağlayan denge taşları oldukça önemlidir. Binanın yüksekliğine göre ayarlanabilir olması her türlü yüksekliğe kolayca uyum sağlamasını da beraberinde getirirken farklı kule vinç tipleri işin niteliğine uygun çözümler sunma konusunda başarılıdır. Demonte bir yapısı olduğu için ise parçaların birbirine monte edilmesi sayesinde yüksekliği ayarlanabilir. Kule vinç kullanımı için vinç operatörü sertifikası zorunludur. Bununla birlikte G sınıfı ehliyetle kullanılan makina trafiğe çıkmadığı için ehliyet zorunlu değildir. Operatörlerin vinç üzerindeki yeri gövde ve BOM arasında yer alan küçük kabindir. Her iş makinasında olduğu gibi kule vinç kullanımı sırasında da iş güvenliği kuralları herhangi bir kazaya sebebiyet vermemek için önem taşır. Kullanmadan önce bakımlarının tamamlanmış olması, yetkisiz kullanıma izin verilmemesi, kapasitesinin dışında yük taşınmaması gibi konuların kullanmadan önce yapılacak kontrol adımları üzerinden yapılması önemlidir. Kule vinç nasıl kullanılır? sorusu güvenli kullanım ile direkt bağlantılıdır. Ehliyetli kişiler tarafından kullanılan makina elektrik motor ve hidrolik sistem üzerinden çalışır. Çalışma prensibi ise ağırlık merkezinin değişmesi ile ağırlığın vince yüklediği yükün azalması mantığıdır. Maksimum ağırlık kapasitesini geçmeyen yüklerin taşınması önemliyken elektrik motoru hidrolik sistemin verdiği enerji kaldıraç ve makara sistemini harekete geçirir. Kule vinç çalışma sistematiği elektrik motoru ve hidrolik sisteme dayanır. Sistem 3 parçadan oluşur. Yükleri taşımaya yarayan uzun yatay kol, kolun arkasına yer alan başka bir kolda vinç motorları, elektronik aksamlar ve dengeyi sağlamaya yarayan beton ağırlıkların yer aldığı biraz daha kısa bir kol yer alır. En son parça ise vincin kumanda edildiği operatör kabinidir.

Kule Vinç Fonksiyonları

Kule vinç özellikleri itibariyle yüksek yerlerde yük transferinin verimli olmasını sağlarken çalışma alanının yüksekliğine bağlı olarak yüksekliği kolaylıkla değiştirilebilir. Özellikle büyük ve hassas parçaların montajında çalışanlara kolaylık sağlar. Kolunun uzun olması oldukça geniş bir alanda iş yapmasına olanak sağlar. Kule vinç daha yukarıda yapılacak işler için birbirinin içine geçen ray sistemleri üzerinden yükselirken eğer sabit taban tercih edilirse vincin tabanı yaklaşık 10×10 metre ve 180 ton ağırlığında bir blok beton üzerine oturur. Kule vinç aynı alanda yapılan çok sayıda bina için kullanılabilecek şekilde tasarlanmıştır. Çok fonksiyonlu özelliği sayesinde birden fazla makinanın ya da daha küçük binalarda kullanılan iskeletlerin görevini tek başına yerine getirir. Kule vinç denmesinin sebebi ince ve uzun yapısıdır. Kule vinç kaç ton kaldırır? sorusuna gelince; makinanın kaldırma kapasitesi yükün BOM’daki yerine göre değişiklik gösterse de ortalama bir vincin taşıma kapasitesi en uçta yaklaşık 1250 kg iken vincin alt kısmında ise vincin taşıma kapasitesi 6000 kg’a kadar çıkar. Yük gövdeden uzaklaştıkça vincin taşıma kapasitesi azalır. Ağır parçaları taşımak gerektiğinde daha çok gövdeye yakın bölgede taşınır. Geri kalan taşıma ek mekanizmalar vasıtasıyla yapılır. Vinç operatörleri yükleri gövde ile BOM’un kesiştiği alandan yönetirken güçlü rüzgâr vincin devrilmesine sebep olabileceğinden rüzgar hızı saatte 50 km’ye ulaştığında çalışmayı durdurmak gerekir. Kule vinç yönetmelik esasları dikkate alınarak kullanıldığında iş sürecini kısaltan bir makinadır. Standart özelliklere sahip bir Kule vinç ölçüleri yüksekliği 66 metre, BOM 80 metre ve maksimum kaldırma 20 ton olarak belirtilse de vincin yapısına göre ve yükün BOM’a yakınlığına göre bu değerler farklılık gösterir. Kule vinçler, özellikle inşaat sektörüne kayda değer katkı sağlayan iş makinaları arasında sayılır. Yüksekte çalışılması gerektiğinde dikey olarak yükselerek düşey malzeme transferine müsaade eder. Kule vinç uzunlukları ise inşaat alanının beklentisine göre değişkenlik gösterir. Bazı alanlarda standart bağlantılar yeterli olurken bazı alanlarda eklentili vinç kullanımı tercih edilir. Kule vinç çeşitleri kurulduğu zemin yapısına göre değişkenlik gösterirken hareketli ve hareketsiz olması da kullanım alanına göre karar verilecek bir konudur.

Kule Vinç Çeşitleri ve Kurulumu

Kule vinç montajı ilgili yönetmelikler ve iş güvenliği kuralları dikkate alınarak yapıldığında iş kazası riski minimize edilmiş olur. Kule vinç, tüm inşaat sahasını kapatacak büyüklükte olduğu ve yüksekte çalışmayı gerektirdiği için iş makinaları arasında tehlikesi en yüksek makinalar arasında yer alır. Makinanın devrilmesi, taşınan yükün aşağı düşmesi, operatörün düşmesi gibi farklı sebeplerin ortaya çıkardığı iş güvenliği riskinin doğru yönetilmesi oldukça önemlidir. Doğru yönetilmediği durumda ise iş kazasının yanında zaman kaybı ve ekonomik kayıplar ile sonuçlanır. Dolayısıyla, kule vinç kurulumu sırasında hiçbir güvenlik adımının atlanmaması kazayı önlemek için ilk ve önemli adımdır. Kurulum için sahaya getirilen vinç parçaları belirlenen standartlara uygun olarak hazırlanan betonarme zemine, ray sistemi ya da kamyona mekanik bağlantılar ile bağlanır. Her bir bağlantı parçasının özellikleri ve tork değerleri kurulum talimatında belirtilmiştir. Beton taban ağırlığı oluşturulduktan sonra farklı uzunluklardaki parçalar mobil vinç aracılığıyla cıvata ve somun bağlantıları yapılarak üst üste yerleştirilerek kule vinç tasarımı devam eder. Vincin istenilen seviyeye gelmesinden sonra salınımı da göz önünde bulundurularak belirli bir noktadan bina ile bağlantı sağlanması önemlidir. Sonrasında ise gövde üzerine kabin ve kulenin tepesi yerleştirildikten sonra ise denge ağırlıkları ve ilgili parçalar ana gövdeye sabitlenir. Böylece kuyruk da denilen platformun gövde tarafından güvenle taşınacak şekilde montajı tamamlanır. BOM kısmının da yerleştirilmesiyle gerekli denge sağlanmış olur. Yükler, BOM üzerine monte edilen kanca ve kuyruk kısmında yer alan tambur vasıtasıyla hareket eden halat aracılığıyla taşınır. En tepe noktasına yerleştirilen anemometre rüzgâr hızı hakkında bilgi verirken tepesine yerleştirilen kırmızı ışığın uçakları uyarma fonksiyonu vardır. Kurulum işleminin bitmesiyle birlikte kule vinç kumanda kabininde yer alan göstergeler ve kumandalar aracılığıyla kullanıma hazır hale gelir. Mobil üniteler üzerine kurulabildiği gibi sabit tabanlı ya da raya sabitlenmiş olarak da kullanımı mümkündür. Zemine sabitlenen kule parçaları daha sonra kullanılmayacaksa beton zemin tercih edilir. Yapılacak iş için hareketli taban gerekmesi durumunda taban kısmı kurulan ray sistemine monte edilerek bu sistem üzerinden hareket ettirilir. Mobil olması tercih edilen vinç türlerinde ise vinçler kamyon gibi büyük araçların üzerine monte edilir. Taban yapısına göre olduğu gibi tek, iç ve dış, teleskopik kuleli gibi özellikleriyle kule yapısına göre de kule vinçler farklılık gösterir. Diğer bir vinç çeşidi ise kolların özelliklerine göre ayrılır. Sabit, orsa ve eklemli vinç kolları yapılan işlerde kolaylık sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Çeşidi ya da çalışma şekli ne olursa olsun kule vinçlerin kullanım amacına yönelik kurulması, kapasitesinden fazla yük yüklenmemesi, uygun hava koşullarında çalıştırılması ve operatörün kule vinç kullanma ehliyetine sahip olması, öncelikli iş güvenliği kuralları arasında sayılabilir. Bunun yanında kurma ve sökme çalışmasında görev alacak personelin bu konuda yetkinliğinin yanında yaşam hattı kurularak bu çalışmaların yapılması da hayati tehlikenin önüne geçebilecek tedbirlerdendir.